Brexit, czyli opuszczenie przez Wielką Brytanię Unii Europejskiej, to wydarzenie, które miało miejsce 31 stycznia 2020 roku, choć proces ten zapoczątkowany został znacznie wcześniej. Jego skutki są złożone i obejmują różnorodne aspekty życia codziennego, gospodarczego oraz politycznego, zarówno dla obywateli Wielkiej Brytanii, jak i krajów Unii Europejskiej. W artykule wyjaśniamy najważniejsze aspekty Brexitu, które warto zrozumieć, aby lepiej zorientować się w jego znaczeniu.
Co to jest Brexit?
Brexit to proces, w wyniku którego Wielka Brytania opuściła Unię Europejską. Termin ten powstał w wyniku połączenia słów „Britain” i „Exit”. Po raz pierwszy pojawił się w 2012 roku, a jego twórcą jest Peter Wilding. Decyzja o opuszczeniu UE została podjęta na podstawie referendum przeprowadzonego 23 czerwca 2016 roku, w którym 51,89% głosujących opowiedziało się za wyjściem z Unii.
Po referendum rozpoczął się długi i skomplikowany proces negocjacji oraz przygotowań do opuszczenia wspólnoty. Formalne wystąpienie Wielkiej Brytanii z UE nastąpiło 31 stycznia 2020 roku, po czym do końca 2020 roku obowiązywał okres przejściowy, w którym utrzymano dotychczasowe zasady współpracy.
Jakie zmiany wprowadził Brexit?
Brexit wprowadził liczne zmiany w różnych dziedzinach życia. Przede wszystkim, Wielka Brytania nie jest już częścią jednolitego rynku ani unii celnej UE, co wpłynęło na handel i przepływ osób. Umowa o handlu i współpracy między UE a Wielką Brytanią, znana jako Trade and Cooperation Agreement (TCA), reguluje obecnie wzajemne relacje handlowe.
Zmiany dotyczą także systemu imigracyjnego. Od 1 stycznia 2021 roku obowiązuje nowy punktowy system imigracyjny. Osoby planujące przyjazd do Wielkiej Brytanii muszą sprawdzić, czy będą potrzebowały wizy, a dla obywateli UE, którzy zamieszkali na Wyspach przed końcem okresu przejściowego, dostępny jest EU Settlement Scheme. Program ten umożliwia uzyskanie statusu osoby osiedlonej lub tymczasowego statusu osiedlonego.
- Status osoby osiedlonej (ILR) dostępny jest dla osób, które przebywały w Wielkiej Brytanii przez co najmniej 5 lat.
- Pre-settled status to opcja dla osób z krótszym stażem pobytu.
- Proces składania wniosków w ramach EUSS jest bezpłatny i zarządzany przez Home Office.
Zmiany w dostępie do rynku pracy
Brexit wprowadził zmiany w dostępie do rynku pracy w Wielkiej Brytanii. Nowy system imigracyjny wymaga od pracowników spoza kraju posiadania odpowiednich wiz, takich jak Skilled Worker Visa. Pracodawcy muszą weryfikować prawo do pracy za pomocą tzw. share code.
Wprowadzenie wiz oznacza, że obywatele UE nie mają już automatycznego prawa do pracy w Wielkiej Brytanii. Osoby, które zamieszkały na Wyspach przed końcem 2020 roku, mogą jednak korzystać z praw wynikających z EU Settlement Scheme.
Jak Brexit wpłynął na handel?
Handel między Wielką Brytanią a Unią Europejską uległ znaczącym zmianom po Brexicie. Umowa Trade and Cooperation Agreement (TCA) wprowadziła nowe zasady, które eliminują cła i ograniczenia ilościowe, ale wprowadza procedury celne oraz inne formalności, które wcześniej nie obowiązywały.
Eksporterzy i importerzy muszą teraz dostosować się do brytyjskich norm i przepisów. W związku z tym pojawiły się nowe wyzwania związane z logistyką i transportem. Umowa TCA reguluje także kwestie przewozów w transporcie drogowym, lotniczym i morskim.
Wpływ na sektor spożywczy
Branża spożywcza odczuła skutki Brexitu ze względu na zmianę zasad importu i eksportu towarów. Przedstawiciele Konsorcjum Brytyjskiego Handlu Detalicznego wyrazili zaniepokojenie możliwością wzrostu cen wynikającą z wyższych kosztów transportu i ewentualnych ceł. W miesiącach zimowych znaczna część żywności, jak sałata czy pomidory, pochodzi z krajów UE, co może wpłynąć na dostępność produktów.
Wzrost cen i zmiany w dostępności produktów spożywczych są jednym z wyzwań, z którymi muszą zmierzyć się brytyjscy konsumenci po Brexicie.
Jakie są skutki Brexitu dla obywateli?
Brexit wpłynął na codzienne życie obywateli zarówno Wielkiej Brytanii, jak i państw członkowskich UE. Zmiany dotyczą m.in. dostępu do opieki zdrowotnej, edukacji oraz swobody przemieszczania się. Obywatele UE, którzy chcą osiedlić się na Wyspach, muszą spełniać nowe wymagania wizowe i imigracyjne. Wprowadzenie nowego systemu imigracyjnego oznacza także koniec automatycznego prawa do pracy dla obywateli UE.
Kwestie związane z ubezpieczeniem zdrowotnym uległy zmianie, choć nadal możliwe jest korzystanie z Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) w czasie tymczasowego pobytu w Wielkiej Brytanii. Osoby posiadające brytyjskie karty EHIC zachowują uprawnienia do leczenia na terenie UE.
Dostęp do opieki zdrowotnej
Zasady korzystania z opieki zdrowotnej po Brexicie uległy zmianie. Osoby objęte umową wyjścia lub umową o współpracy mają prawo do świadczeń zdrowotnych na określonych zasadach. W przypadku planowanego leczenia, niezbędne jest posiadanie odpowiednich dokumentów, takich jak S2.
Osoby planujące przeniesienie się do Wielkiej Brytanii muszą zarejestrować swoje uprawnienia zdrowotne w lokalnym oddziale NFZ, aby móc korzystać z pełnego zakresu świadczeń zdrowotnych.
Jakie są perspektywy na przyszłość po Brexicie?
Brexit to proces, który wprowadził wiele zmian, a jego pełne konsekwencje będą widoczne w nadchodzących latach. Wprowadzone zmiany mają na celu uregulowanie relacji między Wielką Brytanią a Unią Europejską, a także z innymi krajami świata.
Przyszłość Wielkiej Brytanii po Brexicie będzie w dużej mierze zależeć od zdolności do negocjowania nowych umów handlowych oraz adaptacji do nowych warunków rynkowych. Wyjście z UE to także szansa na rozwój innych sektorów, takich jak technologia czy usługi finansowe, które mogą zyskać na większej autonomii i elastyczności.
Brexit to nie tylko wyzwania, ale także szansa na nowe możliwości rozwoju dla Wielkiej Brytanii i jej obywateli.
Co warto zapamietać?:
- Brexit, czyli opuszczenie UE przez Wielką Brytanię, miało miejsce 31 stycznia 2020 roku, po referendum z 23 czerwca 2016 roku, w którym 51,89% głosujących opowiedziało się za wyjściem.
- Nowy punktowy system imigracyjny obowiązujący od 1 stycznia 2021 roku wymaga wiz dla pracowników spoza Wielkiej Brytanii, a osoby z UE mogą korzystać z EU Settlement Scheme.
- Umowa Trade and Cooperation Agreement (TCA) wprowadza nowe zasady handlu, eliminując cła, ale wprowadzając procedury celne i formalności.
- Branża spożywcza odczuwa skutki Brexitu, co może prowadzić do wzrostu cen i zmian w dostępności produktów.
- Obywatele UE muszą spełniać nowe wymagania wizowe, a zasady korzystania z opieki zdrowotnej uległy zmianie, z możliwością korzystania z EKUZ w czasie tymczasowego pobytu.
